Chọn cặp từ thích hợp điền vào chỗ trống: Nhóm tác nhân đầu tiên gây ung thư gồm các tác nhân gây tổn thương các gene tham gia vào quá trình kiểm soát sự ... và ... của tế bào.

Khói thuốc lá chứa nhiều chất gây ung thư, trong đó 3-4 benzopyren là một trong những chất có khả năng gây ung thư mạnh nhất. Các chất khác cũng có thể góp phần vào quá trình ung thư, nhưng benzopyren được biết đến rộng rãi và có nghiên cứu chứng minh về vai trò quan trọng của nó trong việc gây ung thư phổi. Nicotin là chất gây nghiện trong thuốc lá chứ không trực tiếp gây ung thư.

Tác động của tia phóng xạ gây ung thư trên người phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi (người trẻ dễ bị ảnh hưởng hơn), liều lượng chiếu xạ (liều càng cao, nguy cơ càng lớn), và cơ quan bị chiếu xạ (một số cơ quan nhạy cảm hơn những cơ quan khác). Thời gian chiếu xạ cũng quan trọng, nhưng liều chiếu xạ (tổng lượng tia) có ảnh hưởng trực tiếp hơn đến nguy cơ ung thư so với chỉ thời gian chiếu xạ. Vì vậy, thời gian chiếu xạ không phải là yếu tố quyết định chính.

Ung thư là một vấn đề sức khỏe toàn cầu nghiêm trọng. Hàng năm, ước tính có khoảng 15 triệu người mới mắc ung thư và khoảng 8 triệu người tử vong do căn bệnh này. Ung thư hiện là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai trên toàn thế giới, chỉ sau các bệnh tim mạch. Do đó, cả A và B đều đúng.

Phát biểu không đúng là **D. Chất sinh ung không gây đột biến khởi động tiến trình sinh ung bằng cách kích thích tốc độ phân chia tế bào**. Giải thích: * **A. Một số chất sinh ung không phải là chất đột biến**: Đúng. Có những chất sinh ung hoạt động bằng cơ chế khác, ví dụ như kích thích tăng sinh tế bào mà không trực tiếp gây đột biến. Do đó, không phải tất cả chất sinh ung đều là chất đột biến. * **B. Alcohol là chất sinh ung không gây đột biến**: Đúng. Alcohol (rượu) được biết đến là một chất sinh ung, nhưng cơ chế chính không phải là gây đột biến trực tiếp vào DNA. Thay vào đó, nó có thể gây tổn thương tế bào gan, viêm mãn tính và tăng sinh tế bào, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư. * **C. Sự phơi nhiễm kéo dài chất sợi asbestos thường phối hợp với ung thư biểu mô (mesothelioma)**: Đúng. Asbestos là một chất sinh ung được biết đến, và việc phơi nhiễm kéo dài có liên quan chặt chẽ đến ung thư biểu mô, một loại ung thư hiếm gặp ảnh hưởng đến lớp màng bao phủ các cơ quan nội tạng. * **D. Chất sinh ung không gây đột biến khởi động tiến trình sinh ung bằng cách kích thích tốc độ phân chia tế bào**: Không đúng hoàn toàn. Chất sinh ung không gây đột biến có thể thúc đẩy tiến trình sinh ung, nhưng sự tăng tốc độ phân chia tế bào thường là một phần của quá trình tiến triển ung thư, xảy ra sau khi có những thay đổi hoặc tổn thương khác (ví dụ, tổn thương do viêm mãn tính). Câu này mô tả một phần của cơ chế, nhưng không hoàn toàn chính xác về việc 'khởi động' tiến trình sinh ung. Việc khởi động thường liên quan đến các yếu tố khác, không chỉ đơn thuần là kích thích phân chia tế bào.

Béo phì và ít vận động có liên quan đến tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư. Một trong những cơ chế giải thích mối liên hệ này là sự thay đổi nồng độ hormone steroid (như estrogen ở phụ nữ sau mãn kinh, được sản xuất chủ yếu ở mô mỡ) và các yếu tố tăng trưởng như IGF (Insulin-like Growth Factor). IGF là một protein có cấu trúc tương tự insulin. Nó đóng một vai trò quan trọng trong tăng trưởng và phát triển. Do đó, đáp án chính xác nhất là D.