Đường ngân sách biểu diễn:

Số nhân tiền tệ (money multiplier) thể hiện mức thay đổi của lượng cung tiền khi cơ sở tiền tệ thay đổi một đơn vị. Công thức tổng quát của số nhân tiền tệ là:

m = (1 + c)/(r + c)

Trong đó:

• m: Số nhân tiền tệ


• c: Tỷ lệ tiền mặt trên tiền gửi (currency ratio)


• r: Tỷ lệ dự trữ bắt buộc (reserve ratio)

Từ công thức trên, ta thấy:

• Số nhân tiền tệ tỷ lệ nghịch với tỷ lệ dự trữ bắt buộc (r). Khi tỷ lệ dự trữ bắt buộc tăng, ngân hàng phải giữ lại nhiều tiền hơn, do đó lượng tiền cho vay giảm, làm giảm khả năng tạo tiền của hệ thống ngân hàng và làm giảm số nhân tiền tệ.

Vậy đáp án đúng là: Tỷ lệ nghịch với tỷ lệ dự trữ bắt buộc.

Ngân hàng trung ương (NHTW) sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ để điều chỉnh khối lượng tiền tệ trong nền kinh tế. Hai công cụ được đề cập ở đây là:

1. Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: Đây là tỷ lệ phần trăm tiền gửi mà các ngân hàng thương mại phải giữ lại tại NHTW và không được phép cho vay. Khi NHTW giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc, các ngân hàng thương mại có nhiều tiền hơn để cho vay, từ đó làm tăng cung tiền trong nền kinh tế.


2. Bán trái phiếu chính phủ: Khi NHTW bán trái phiếu chính phủ, các nhà đầu tư (cá nhân, tổ chức, ngân hàng) mua trái phiếu bằng tiền của họ. Số tiền này sẽ chuyển từ lưu thông vào NHTW, làm giảm lượng tiền trong nền kinh tế.

Trong trường hợp này, NHTW đồng thời giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc (tăng cung tiền) và bán trái phiếu chính phủ (giảm cung tiền). Tác động tổng thể lên khối lượng tiền tệ sẽ phụ thuộc vào độ lớn của mỗi tác động. Tuy nhiên, thông thường, việc giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc có tác động mạnh hơn so với việc bán trái phiếu chính phủ (với một lượng trái phiếu bán ra vừa phải). Do đó, có khả năng cao là khối lượng tiền tệ sẽ tăng lên.