Nghịch lý lôgích là gì?

Lập luận hợp lôgích, có tiền đề và kết luận những mệnh đề đối chọi nhau.

Là một dạng nguỵ biện đặc biệt; một kiểu phản bác, phê bình triệt để.

Lập luận hợp lôgích, có tiền đề và kết luận những mệnh đề mâu thuẫn nhau.

A), B), C) đều đúng.

Trả lời:

Đáp án đúng: C

Nghịch lý lôgic (logical paradox) là một lập luận có vẻ hợp lý nhưng lại dẫn đến một mâu thuẫn hoặc một kết luận phi lý. Mâu thuẫn này thường xuất hiện do các tiền đề hoặc quy tắc suy luận được sử dụng trong lập luận. Vì vậy, đáp án C là chính xác nhất vì nó chỉ rõ bản chất của nghịch lý lôgic là có tiền đề và kết luận mâu thuẫn nhau. Phương án A cũng đúng một phần, nhưng "đối chọi" không đủ mạnh để diễn tả bản chất mâu thuẫn của nghịch lý. Phương án B không chính xác vì nghịch lý lôgic không nhất thiết là một ngụy biện hoặc một kiểu phản bác, phê bình triệt để.

200+ câu hỏi trắc nghiệm Logic học đại cương kèm đáp án và lời giải minh họa - Phần 4

50 câu hỏi 60 phút

Bắt đầu thi

Câu hỏi liên quan

Câu 45:

Nếu mệnh đề “Trong hội nghị này (THNN) có người tán thành ý kiến ấy (TTYKÂ)” là sai, thì mệnh đề nào sau đây sẽ đúng?

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Phân tích mệnh đề gốc: “Trong hội nghị này (THNN) có người tán thành ý kiến ấy (TTYKÂ)” là một mệnh đề tồn tại. Mệnh đề này sai khi và chỉ khi không có ai trong hội nghị tán thành ý kiến đó, tức là tất cả mọi người trong hội nghị đều không tán thành ý kiến đó.

Xét các phương án:
- A. THNN không phải không có người TTYKÂ: Tương đương với "THNN có người TTYKÂ", trái với điều kiện mệnh đề gốc sai.
- B. THNN không có ai không TTYKÂ: Tương đương với "THNN tất cả mọi người đều TTYKÂ", trái với điều kiện mệnh đề gốc sai.
- C. THNN có vài người không TTYKÂ: Tức là "Có ít nhất một người không TTYKÂ". Điều này đúng khi mệnh đề gốc sai (tức là tất cả mọi người đều không TTYKÂ).
- D. B) và C) đều đúng: Vì B sai, nên D sai.

Vậy đáp án đúng là C.

Câu 46:

Bốn bạn X, Y, Z, W vừa thi đấu cờ vua trở về. Có ba em đạt ba giải (nhất, nhì, ba) và một em không đạt giải. Khi được hỏi về kết quả, các em trả lời như sau: X trả lời: “Mình đạt giải nhì hoặc ba”; Y trả lời: “Mình đã đạt giải”; Z trả lời: “Mình đạt giải nhất”; W trả lời: “Mình không đạt giải”. Biết có 3 bạn nói thật, 1 bạn nói đùa. Hỏi bạn nào nói đùa?

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Ta xét từng trường hợp:

* Trường hợp 1: Nếu X nói đùa, thì X không đạt giải nhì hoặc ba. Khi đó, Y, Z, W đều nói thật.
* Y nói thật: Y đạt giải.
* Z nói thật: Z đạt giải nhất.
* W nói thật: W không đạt giải.

Như vậy X không đạt giải, Y đạt giải, Z đạt giải nhất, W không đạt giải. Khi đó, ta có Y đạt giải nhì hoặc giải ba. Điều này mâu thuẫn với giả thiết chỉ có 3 người đạt giải (nhất, nhì, ba), loại trường hợp này.

* Trường hợp 2: Nếu Y nói đùa, thì Y không đạt giải. Khi đó, X, Z, W đều nói thật.
* X nói thật: X đạt giải nhì hoặc ba.
* Z nói thật: Z đạt giải nhất.
* W nói thật: W không đạt giải.

Như vậy, Z đạt giải nhất, X đạt giải nhì hoặc ba, W không đạt giải, Y không đạt giải. Vậy Y là người nói đùa. Trường hợp này thỏa mãn.

* Trường hợp 3: Nếu Z nói đùa, thì Z không đạt giải nhất. Khi đó, X, Y, W đều nói thật.
* X nói thật: X đạt giải nhì hoặc ba.
* Y nói thật: Y đạt giải.
* W nói thật: W không đạt giải.

Như vậy, X đạt giải nhì hoặc ba, Y đạt giải, W không đạt giải, Z không đạt giải nhất. Vậy Y đạt giải nhất. Điều này mâu thuẫn với việc X đạt giải nhì hoặc ba, loại trường hợp này.

* Trường hợp 4: Nếu W nói đùa, thì W đạt giải. Khi đó, X, Y, Z đều nói thật.
* X nói thật: X đạt giải nhì hoặc ba.
* Y nói thật: Y đạt giải.
* Z nói thật: Z đạt giải nhất.

Như vậy, Z đạt giải nhất, X đạt giải nhì hoặc ba, Y đạt giải, W đạt giải. Điều này mâu thuẫn với giả thiết chỉ có 3 người đạt giải, loại trường hợp này.

Vậy, chỉ có trường hợp Y nói đùa là thỏa mãn.

Câu 47:

Có cuộc thoại: Chàng trai - “Nếu em lấy anh thì anh sẽ không để cho em phải khổ”. Cô gái - “Vậy, anh muốn nói rằng, nếu không lấy anh thì đời em sẽ khổ chứ gì?”. Kết luận của cô gái rút ra dựa trên suy luận gì, có hợp lôgích không?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Câu hỏi này kiểm tra khả năng phân tích và đánh giá tính hợp lệ của một suy luận trong ngữ cảnh giao tiếp. Chàng trai đưa ra một lời hứa có điều kiện ("Nếu em lấy anh thì..."), và cô gái diễn giải lại lời hứa này thành một khẳng định có tính chất phủ định điều ngược lại ("nếu không lấy anh thì...").

Phân tích các lựa chọn:

A. Tam đoạn luận tĩnh lược: Đây là một hình thức suy luận bao gồm hai tiền đề và một kết luận. Trong trường hợp này, không có đủ thông tin để xác định đây là một tam đoạn luận tĩnh lược.
B. Diễn dịch trực tiếp, hợp lôgích: Diễn dịch trực tiếp là việc rút ra kết luận trực tiếp từ một hoặc nhiều tiền đề. Tuy nhiên, trong trường hợp này, kết luận của cô gái không phải là một diễn dịch hợp lý từ lời nói của chàng trai.
C. Diễn dịch trực tiếp, không hợp lôgích: Đây là đáp án đúng. Cô gái đã diễn giải lời nói của chàng trai, nhưng cách diễn giải này không hợp lý. Chàng trai chỉ nói về kết quả nếu cô gái lấy anh, chứ không khẳng định điều gì về kết quả nếu cô gái không lấy anh.
D. Kiểu đổi chỗ, không hợp lôgích: "Đổi chỗ" ở đây có thể hiểu là một dạng đảo ngược mệnh đề. Tuy nhiên, cách cô gái suy luận không đơn thuần là đảo ngược mệnh đề, mà là thêm một ý nghĩa phủ định không được chàng trai đề cập đến.

Do đó, đáp án chính xác nhất là C: Diễn dịch trực tiếp, không hợp lôgích.

Câu 48:

“Không có sách thì không có tri thức. Không có tri thức thì không có chủ nghĩa cộng sản”. Đoạn văn này thể hiện suy luận gì? Có hợp lôgích không?

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Đoạn văn trên thể hiện một chuỗi các suy luận kéo theo nhau.

* Tiền đề 1: Không có sách thì không có tri thức.
* Tiền đề 2: Không có tri thức thì không có chủ nghĩa cộng sản.

Suy luận này có thể được viết lại như sau:

Nếu không có A thì không có B. Nếu không có B thì không có C. Vậy, nếu không có A thì không có C.

Trong trường hợp này:

* A = Sách
* B = Tri thức
* C = Chủ nghĩa cộng sản

Vì vậy, suy luận là hợp lý theo quy tắc bắc cầu. Do đó, đáp án A đúng.

Câu 49:

Suy luận: “Nghèo đói thì không học hành được; Không học hành được thì dốt nát; Dốt nát thì không biết cách làm ăn; Không biết cách làm ăn thì lại đói nghèo. Như vậy, đói nghèo lại sinh ra nghèo đói” là đúng hay sai, vì sao?

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Suy luận trên là một chuỗi các mệnh đề liên kết với nhau theo kiểu nhân quả. Tuy nhiên, nó mắc lỗi "luẩn quẩn" (circular reasoning). Tức là, kết luận "đói nghèo lại sinh ra đói nghèo" thực chất chỉ lặp lại tiền đề ban đầu ("nghèo đói"). Điều này không cung cấp thêm thông tin hoặc chứng minh nào về mối quan hệ giữa nghèo đói và các yếu tố khác. Do đó, đáp án A chính xác nhất vì chỉ ra lỗi luẩn quẩn trong suy luận.

Các đáp án khác:
- B. Sai, vì quá bi quan: Mặc dù suy luận có vẻ bi quan, nhưng lỗi chính không nằm ở sự bi quan mà ở cấu trúc suy luận.
- C. Sai, vì trên thực tế không học hành được cũng chưa chắc chắn là dốt nát: Mệnh đề này có thể đúng trong thực tế, nhưng nó không phải là lỗi chính của suy luận. Suy luận vẫn sai ngay cả khi chúng ta chấp nhận rằng không học hành được dẫn đến dốt nát.
- D. Đúng về hình thức, nhưng kết luận sai, vì có tiền đề sai: Suy luận sai không phải vì tiền đề sai (mặc dù một số tiền đề có thể tranh cãi), mà vì cấu trúc suy luận luẩn quẩn.

Câu 50:

Mệnh đề nào tương đương với: “Lượng sắt trong cơ thể (CT) của chúng ta là không đáng kể, nhưng lượng sắt đó lại hoàn toàn không thể thiếu được đối với việc duy trì sự sống cho con người (CN)”?

Lời giải: