Mệnh đề “Hai tư tưởng (TT) không cùng đúng” tương đương lôgích với mệnh đề nào?

Câu 5:

Nếu a là một tư tưởng thì mệnh đề “Một tư tưởng chỉ có một giá trị lôgích xác định hoặc là đúng hoặc là sai chứ không có khả năng thứ ba” được ký hiệu như thế nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Mệnh đề "Một tư tưởng chỉ có một giá trị lôgích xác định hoặc là đúng hoặc là sai chứ không có khả năng thứ ba" là một cách diễn đạt khác của luật bài trung trong logic mệnh đề. Luật bài trung nói rằng, với mọi mệnh đề a, a hoặc phủ định của a là đúng. Ký hiệu của luật bài trung là a ∨ ~a.

Do đó, đáp án đúng là phương án 3.

Câu 6:

Những quy luật nào làm cho tư duy mang tính hình thức?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về các quy luật cơ bản của tư duy hình thức. Tư duy hình thức tuân theo 4 quy luật chính: quy luật đồng nhất, quy luật phi mâu thuẫn, quy luật loại trừ cái thứ ba và quy luật lý do đầy đủ. Do đó, đáp án đúng nhất là phương án 4, bao gồm tất cả các quy luật này.

Câu 7:

Quy luật loại trừ cái thứ ba và quy luật phi mâu thuẫn đảm bảo cho tư duy có được tính chất gì?

Lời giải:

Đáp án đúng: D

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về các quy luật cơ bản của tư duy logic hình thức. Quy luật loại trừ cái thứ ba (A hoặc không A) và quy luật phi mâu thuẫn (A không thể vừa là B vừa không phải là B trong cùng một thời gian và mối quan hệ) là hai trong số bốn quy luật cơ bản. Hai quy luật này đảm bảo rằng tư duy phải rõ ràng, nhất quán và không tự mâu thuẫn.

Phương án 1: Tính xác định chính xác, rõ ràng rành mạch. Đây là một khía cạnh quan trọng của tư duy logic, nhưng chưa bao quát hết ý nghĩa của cả hai quy luật.

Phương án 2: Tính có căn cứ, được luận chứng, xác minh, chứng minh. Đây là một tính chất khác của tư duy logic, liên quan đến việc đưa ra các lập luận có cơ sở, nhưng không trực tiếp thể hiện vai trò của quy luật loại trừ cái thứ ba và phi mâu thuẫn.

Phương án 3: Tính phi mâu thuẫn; tính có căn cứ, được luận chứng, xác minh, chứng minh. Phương án này kết hợp một phần đúng (tính phi mâu thuẫn) với một phần không hoàn toàn liên quan (tính có căn cứ), do đó không phải là đáp án tốt nhất.

Phương án 4: Tính phi mâu thuẫn, liên tục, nhất quán. Đây là đáp án chính xác nhất. Quy luật phi mâu thuẫn đảm bảo tư duy không được chứa đựng những khẳng định và phủ định đồng thời về cùng một đối tượng. Quy luật loại trừ cái thứ ba đảm bảo sự liên tục và nhất quán, vì nó buộc ta phải lựa chọn giữa một khẳng định và phủ định của nó, không có lựa chọn nào khác.

Câu 8:

Lôgích học gọi toàn thể các dấu hiệu bản chất của đối tượng tư tưởng là gì?

Lời giải:

Đáp án đúng: B

Câu hỏi yêu cầu xác định thuật ngữ lôgích học dùng để chỉ "toàn thể các dấu hiệu bản chất của đối tượng tư tưởng".

- Ngoại diên khái niệm: Là tập hợp tất cả các đối tượng thuộc đối tượng mà khái niệm đó phản ánh. Ví dụ, ngoại diên của khái niệm "sinh viên" là tất cả những người là sinh viên.
- Nội hàm khái niệm: Là tập hợp tất cả các thuộc tính bản chất của đối tượng mà khái niệm đó phản ánh. Ví dụ, nội hàm của khái niệm "sinh viên" bao gồm các thuộc tính như "đang học tập tại trường đại học/cao đẳng", "có thẻ sinh viên", v.v.
- Bản chất của khái niệm: Cách diễn đạt này không chính xác bằng "Nội hàm khái niệm" trong ngữ cảnh lôgích học.
- Khái niệm: Là một hình thức của tư duy, phản ánh những đặc tính bản chất của một lớp đối tượng.

Như vậy, đáp án chính xác nhất là Nội hàm khái niệm, vì nó chỉ rõ "toàn thể các dấu hiệu bản chất" của đối tượng tư tưởng.

Câu 9:

Xác định quan hệ (QH) giữa 2 khái niệm, trong đó, nội hàm của chúng có dấu hiệu trái ngược nhau, còn ngoại diên của chúng chỉ là hai bộ phận khác nhau của ngoại diên một khái niệm thứ ba nào đó?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về quan hệ giữa các khái niệm trong logic học.

- Quan hệ mâu thuẫn: Hai khái niệm mâu thuẫn có nội hàm trái ngược nhau hoàn toàn và ngoại diên loại trừ lẫn nhau, không có phần chung. Ví dụ: 'chẵn' và 'lẻ' (trong số học).
- Quan hệ đồng nhất: Hai khái niệm có cùng nội hàm và ngoại diên. Ví dụ: 'hình vuông' và 'hình chữ nhật có bốn cạnh bằng nhau'.
- Quan hệ đối chọi: Hai khái niệm đối chọi có nội hàm có dấu hiệu trái ngược, nhưng không hoàn toàn; ngoại diên của chúng là hai bộ phận khác nhau của ngoại diên một khái niệm thứ ba. Ví dụ: 'trắng' và 'đen' (cùng thuộc phạm trù 'màu sắc').
- Quan hệ lệ thuộc: Một khái niệm nằm hoàn toàn trong ngoại diên của khái niệm còn lại, và nội hàm của nó chứa thêm một số dấu hiệu so với khái niệm kia. Ví dụ: 'hình vuông' và 'hình chữ nhật'.

Dựa vào phân tích trên, đáp án phù hợp nhất là QH đối chọi vì nó thỏa mãn cả hai điều kiện: nội hàm có dấu hiệu trái ngược và ngoại diên là hai bộ phận khác nhau của một khái niệm chung.

Câu 10:

Muốn định nghĩa khái niệm (KN) đúng, thì KN định nghĩa và KN dùng để định nghĩa phải có quan hệ gì?

Lời giải: