Có ba GV tên là: Toán, Lý, Hóa; Mỗi người dạy một trong ba môn là: môn toán, môn lý, môn hóa; Ba mệnh đề sau đây chỉ có một mệnh đề đúng: 1) GV Toán dạy môn hóa; 2) GV Lý không dạy môn hóa; 3) GV Hóa không dạy môn lý. Hỏi GV nào dạy môn gì?

Câu 46:

P nói: “…xin thưa để cho rõ rằng, nếu mọi người đều trở thành học giả hay làm ông lớn cả thì lấy ai đi cày hay buôn bán nữa. Rồi nhân loại chết đói hết”. Q cố bác bẻ: “Nhưng nếu ai cũng đi cày hay đi buôn cả thì còn ai thông hiểu học vấn nữa. Rồi nhân loại dốt hết”. Suy luận rút gọn của P và Q là suy luận gì, có hợp lôgích không?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Phân tích câu hỏi:

TĐL kéo theo (Tuyển Đề Lưỡng phân kéo theo): Đây là một kiểu ngụy biện trong đó người ta đưa ra hai lựa chọn, thường là cực đoan, và cho rằng chỉ có một trong hai lựa chọn đó là khả thi, bỏ qua các khả năng trung gian hoặc phức tạp hơn.

Hình thức khẳng định/phủ định: Liên quan đến việc các mệnh đề được đưa ra có tính chất khẳng định một điều gì đó chắc chắn hay phủ định một điều gì đó.

Tính hợp lôgích: Xem xét liệu lập luận có tuân theo các quy tắc suy luận hợp lệ hay không.

Phân tích lập luận của P và Q:

P: Nếu mọi người đều là học giả/ông lớn, thì không ai làm nông/buôn bán, dẫn đến chết đói. Đây là một TĐL kéo theo vì nó đưa ra hai lựa chọn cực đoan và bỏ qua khả năng có sự phân công lao động hợp lý.

Q: Nếu mọi người đều làm nông/buôn bán, thì không ai có học vấn, dẫn đến dốt nát. Tương tự, đây cũng là một TĐL kéo theo, bỏ qua khả năng tự học, giáo dục không chính thức, hoặc sự kết hợp giữa lao động và học tập.

Cả hai lập luận đều không hợp lôgích vì:

Chúng đưa ra các lựa chọn cực đoan không phản ánh thực tế.

Chúng bỏ qua các khả năng trung gian và các yếu tố khác ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội.

Vậy, đáp án đúng là: C. TĐL kéo theo, hình thức khẳng định, không hợp lôgích.

Câu 47:

“Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác, phải là kẻ mạnh. Hắn đâu còn mạnh nữa”. Đoạn văn này thể hiện suy luận gì? có hợp lôgích hay không?

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Đoạn văn trên thể hiện một tam đoạn luận (TĐL) kéo theo, hình thức khẳng định, bớt kết luận.

* Đại tiền đề (ẩn): Những người muốn ác phải là kẻ mạnh.
* Tiểu tiền đề: Hắn không còn mạnh nữa.
* Kết luận (ẩn): Hắn không (thể) ác.

Suy luận này không hợp lôgích vì nó khẳng định một chiều. Việc một người "muốn ác" cần phải "mạnh" không có nghĩa là người "mạnh" nào cũng "ác", hoặc người không "mạnh" thì không "ác". Có thể có những yếu tố khác ảnh hưởng đến việc một người có "ác" hay không, chứ không chỉ mỗi sức mạnh.

Vì vậy, đáp án đúng là B.

Câu 48:

“Bao giờ cây lúa còn bông, thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn”. Câu ca dao này thể hiện suy luận gì? Có hợp lôgích không?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Câu ca dao trên thể hiện một hình thức suy luận Tam đoạn luận kéo theo (TĐLKT). Chúng ta có thể khôi phục lại đầy đủ các thành phần của tam đoạn luận như sau:

Đại tiền đề (ẩn): Khi có lúa thì có cỏ (vì lúa và cỏ thường mọc cùng nhau trên đồng ruộng).
Tiểu tiền đề: Bao giờ cây lúa còn bông.
Kết luận (ẩn): Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

Đây là một hình thức khẳng định (nếu có A thì có B), và nó đã lược bớt cả tiểu tiền đề (cây lúa còn bông) lẫn kết luận (còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn) để tạo nên sự ngắn gọn, hàm súc của câu ca dao. Suy luận này hợp lôgích vì nó tuân theo quy tắc của TĐLKT (nếu A thì B, A xảy ra, vậy B xảy ra).

Câu 49:

Qua lời thoại sau hãy xác định lý luận của Y là gì?Tôi cho rằng anh không tuân theo quy tắc giao thông như vậy là sai. Phải sửa chữa.Không tuân theo cũng chẳng có gì là ghê gớm cả!Mọi người ai cũng không tuân theo thì trên đường sẽ loạn.Tôi không cãi nổi với anh, mà anh cũng chả giỏi giang gì, anh thử nói giao thông là gì xem nào?

Lời giải:

Đáp án đúng: C

Lời thoại của Y thể hiện nhiều lỗi ngụy biện khác nhau:

* "Không tuân theo cũng chẳng có gì là ghê gớm cả! Mọi người ai cũng không tuân theo thì trên đường sẽ loạn": Đây là ngụy biện "dốc trượt" (slippery slope), cho rằng một hành động nhỏ (không tuân thủ quy tắc giao thông) sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng (loạn trên đường).
* "Tôi không cãi nổi với anh, mà anh cũng chả giỏi giang gì, anh thử nói giao thông là gì xem nào?": Đây là ngụy biện "công kích cá nhân" (ad hominem), tấn công vào năng lực hoặc phẩm chất của đối phương thay vì tập trung vào lập luận của họ. Đồng thời, việc yêu cầu định nghĩa "giao thông là gì" là một cách đánh lạc hướng khỏi vấn đề chính (việc không tuân thủ quy tắc giao thông).

Trong các lựa chọn, ngụy biện công kích đối phương thể hiện rõ ràng nhất trong đoạn hội thoại này, khi Y trực tiếp hạ thấp năng lực của người đối thoại thay vì tập trung vào việc tranh luận về hành vi không tuân thủ luật giao thông. Các ngụy biện khác có thể có mặt nhưng không nổi bật bằng.

Câu 50:

Ba bạn X, Y và Z thỏa thuận với nhau như sau: 1) Nếu X không tán thành một vấn đề nào đó thì Y cũng không tán thành vấn đề đó; 2) Nếu X tán thành một vấn đề nào đó thì cả Y lẫn Z đều phải tán thành vấn đề đó. Hỏi, nếu Y tán thành một vấn đề nào đó thì Z có tán thành vấn đề đó hay không?

Lời giải:

Đáp án đúng: A

Phân tích mệnh đề:
1) X không tán thành => Y không tán thành. Điều này tương đương với Y tán thành => X tán thành (phản đảo của mệnh đề trên).
2) X tán thành => Y tán thành và Z tán thành.

Nếu Y tán thành một vấn đề nào đó, theo mệnh đề 1, suy ra X tán thành vấn đề đó. Theo mệnh đề 2, nếu X tán thành thì cả Y và Z đều tán thành. Vậy, nếu Y tán thành thì Z cũng tán thành, khi X tán thành.

Vậy đáp án đúng là A.

Câu 1:

Hình thức tư duy, kết cấu lôgích của tư tưởng là gì?

Lời giải: