Cặp khái niệm nào có quan hệ mâu thuẫn nhau?

Câu hỏi này kiểm tra kiến thức về logic học, cụ thể là quá trình mở rộng khái niệm. Khi mở rộng một khái niệm, ta tăng số lượng đối tượng thuộc khái niệm đó. Quá trình này không thể tiếp diễn mãi mãi.

* Phương án A: KN đơn nhất. Khái niệm đơn nhất chỉ một đối tượng duy nhất. Mở rộng một khái niệm đến mức nó chỉ còn lại một đối tượng duy nhất là điểm dừng của quá trình mở rộng. Đây là đáp án đúng.
* Phương án B: Phạm trù. Phạm trù là khái niệm rộng nhất, bao trùm mọi đối tượng. Mở rộng khái niệm đến phạm trù là mở rộng đến mức không còn giới hạn, trái ngược với yêu cầu của câu hỏi.
* Phương án C: KN vô hạn. Không có khái niệm vô hạn. Đây không phải là đáp án phù hợp.
* Phương án D: KN chung. KN chung vẫn có thể mở rộng hơn nữa, do đó nó không phải là giới hạn cuối cùng.

Phân chia khái niệm là một thao tác logic nhằm chia một khái niệm chung thành các khái niệm hẹp hơn. Để việc phân chia khái niệm được xem là đúng đắn và hợp lệ, nó cần tuân thủ các quy tắc sau:

1. Cân đối (hay đầy đủ): Các khái niệm sau khi phân chia phải bao quát hết tất cả các trường hợp thuộc khái niệm ban đầu, không được bỏ sót bất kỳ trường hợp nào.
2. Nhất quán: Phải dựa trên một cơ sở (tiêu chí) phân chia duy nhất trong suốt quá trình phân chia. Không được lẫn lộn nhiều tiêu chí khác nhau.
3. Loại trừ lẫn nhau: Các khái niệm sau khi phân chia phải tách biệt nhau, không được chồng chéo hay có phần tử chung.
4. Liên tục (hay tuần tự): Nếu có thể, việc phân chia nên thực hiện theo các cấp độ khác nhau, từ khái niệm chung nhất đến các khái niệm cụ thể hơn một cách tuần tự.

Dựa trên các quy tắc trên, phương án D là đáp án chính xác nhất vì nó bao gồm đầy đủ các yếu tố cần thiết để phân chia khái niệm đúng: cân đối, nhất quán, loại trừ lẫn nhau và liên tục.

Hình vuông logic mô tả mối quan hệ giữa các mệnh đề A, E, I, O. Quan hệ mâu thuẫn (contradictory) tồn tại giữa A và O (nếu A đúng thì O sai, và ngược lại), và giữa E và I (nếu E đúng thì I sai, và ngược lại).

Quan hệ tương phản (contrary) trong hình vuông logic chỉ tồn tại giữa hai mệnh đề phổ quát (A và E). Các mệnh đề I và O là các mệnh đề bộ phận (particular), do đó, không có quan hệ tương phản giữa chúng.

Vì không có đáp án nào thể hiện quan hệ tương phản giữa hai mệnh đề phổ quát, nên không có đáp án đúng trong các lựa chọn đã cho. Các công thức trong các đáp án chỉ ra các quan hệ suy luận có thể có (nhưng không phải tương phản) giữa các mệnh đề bộ phận và phủ định của chúng.

Ví dụ, đáp án A (O→I? ; ~I →O) cho thấy một mối quan hệ suy luận có thể có, nhưng không phải là quan hệ tương phản.